پيامبر صلى الله عليه و آله: بدان كه راستگويى، پر بركت است و دروغگويى شوم.
چرا با آمدن اسلام بازهم خرید و فروش کنیز وغلام ادامه داشت و پیامبر اصل این قضیه را باطل نکردند؟
شبهه: چرا با آمدن اسلام بازهم خرید و فروش کنیز وغلام بدون اختیار خودشان همچون گذشته صورت می گرفت واز کنیز حتی بر خلاف میلش استفاده جنسی هم می شد طوری که حق انتخاب یک انسان به طور مسلم از او گرفته و همچون یک کالای بدون اختیار و با نادیده گرفتن احساس و کرامت انسانی با او برخورد می شد پیامبر و ائمه معصومین ما اصل این قضیه را باطل نکردند؟
پاسخ استاد هنرمند :
اسلام ، هرگز با برده داري موافق نبوده است ؛ اما از آن‌جايي كه اسلام در عصري ظهور کرد که قضيه برده داري جزء لا ینفک زندگی مردم بوده ، اسلام بجاي مبارزه مستقيم با برده داري که مشکلاتي در جامعه ايجاد مي‌كرد و يا با مخالفت تفکر جاهلي مواجه مي‌گرديد ، برنامه هاي مختلفي را در راستاي از بين بردن برده داري ارائه داد و به صورت تدريجي به مبارزه با آن پرداخت ؛ مانند آزاد کردن بردگان به هنگام خوردن روزه ماه رمضان و کفارات احرام حج و مخالفت با قسم و عهد و ده ها موارد ديگر و همچنين براي کسي در راه خدا برده‌اي را آزاد نمايد ، پاداش بزرگي قرار داد .اين برنامه به قدري مؤثر بود که در کمتر از يک قرن و نيم ، برده داري از جامعه اسلامي رخت بر بست .
و نیز رابطۀ زن و شوهر بودن یک رابطۀ اعتباری است و نه یک امر حقیقی. در اسلام یکی از راههای برقراری این رابطه، خواندن «صیغۀ عقد» است. یکی دیگر از سببهای برقراری این رابطه مالکیت است ولی دارای شروط خاصی است از جمله "اینکه کنیز مجبور نبود حتما به نزدیکی با صاحب خود تن در دهد بلکه میتوانست برای آزادی با صاحب خود قرارداد ببندد و حق آزادی خویش را با کار کردن بپردازد."
به هر حال این حکم هرگز به معنای نفی کرامت انسانی و تعالی کنیزان نیست بلکه جایگاه هر کس به تناسب اعمال و رفتار او تعیین می شود. و یک کنیز می تواند با اعمال و رفتار خودش، دارای بهترین مقام ها باشد. کما اینکه مادر بعضی از امامان شیعه، از کنیزان بوده اند. مادر امام سجاد (ع) شهربانو، مادر امام کاظم (ع) حمیده، مادر امام رضا (ع) نجمه، مادر امام جواد (ع) سبیکه، مادر امام هادی (ع) سمانه، مادر امام حسن عسگری (ع) سوسن، و مادر امام زمان (عج) نرگس، همه انسان های عالی مقام و نورانی ای بوده اند که به حسب ظواهر دنیوی، آزاد نبوده اند. اما شانی بسیار عالی داشته اند.
جهت کسب اطلاعا ت بیشتر: ر.ک: شهید مطهری، نظام حقوق زن در اسلام
پاسخ استاد رئوف:
درموردفهم صحیح دیدگاه اسلام درباره برده داری نکاتی را باید مورد توجه قرار داد؛ 1- برده داری از جمله فعالیت های رایج (اقتصادی و غیر اقتصادی) در طول تاریخ شناخنه شده بشر ،به شمار می رود و در زمان ظهور اسلام نیز این امر در جزیره العرب رواج داشته است. از این رو بر خورد اسلام با این مسئله بسیار حساب شده بوده است. هدف اصلی و نهایی اسلام ریشه کنی این پدیده ناپسند و غیر انسانی بوده است اما از آن جا که برده داری به عنوان یک واقعیت اجتماعی با زندگی و معیشت بسیاری از مردمان آن روز ارتباط داشت، به یک باره حق مالکیت بند گان را لغو نکرده است. بی شک چنین اقدامی نارضایتی های واعتراض های فراوانی را به وجود می آورد که نه تنها هیچ فاعده ای را در بر نداشت بلکه مشکلات بسیاری را برای پیامبر و مسلمانان ایجاد می کرد و اذهان را از مسایل مهم تر باز می داشت. در عین حال اسلام با محدود کردن و نفی موجبات بردگی، با وضع قوانین خاص به نفع بندگان موجود و تصحیح نگرش های نا صحیح، زمینه آزادی هر چه بیش تر و سریع تر آن ها را فراهم آورد. 2- باید بین برده داری و برده سازی تفاوت قائل شد.اسلام (قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام) هیچ گاه برده سازی را مجاز ندانسته است . در مورد افرادی که در جهاد ابتدایی با کفار حربی به اسارت مسلمانان در می آیند نیز بحث اسارت مطرح است نه رقیت و بندگی .قرآن کریم به صراحت در مورد این افراد می فرماید: واذا لَقُوالّذينَ كَفَروُ فَضربَ الرقاب حتي اذا اثخنتموهم فشُدوالوثاق فامّا مناً بعد وامّا فَدآءاً حتي تضع الحربُ اوزارَها» در برخورد با كافران سعي كنيد به آنان (حمله) كنيد و گردن‌هاي آنان را قطع كنيد تا وقتي كه آنان را زمين‌گير كنيد آنگاه اسرا را ببنديد و سرانجام يكي از دو كار را با آنان انجام دهيد يا بزرگوارانه آزاد كنيد و يا با گرفتن عوض معاوضه كنيد. بر اساس آیه شریفه هدف اصلی جنگ نابود كردن قدرت نظامي دشمن است، بنابراين در هنگام در گيري مسلحانه هيچ چيز جز دفع شرّ دشمن و زمين‌گير كردن اونمی باید مد نظر باشد وهیچ کس مجاز نيست كه به هدف ثروت‌اندوزي مبادرت به اسير‌گيري كند، همه كس بايد در پی این باشد که جنگ با كمترين تلفات پايان پذيرد. پس از پايان جنگ اسيران در اختيار دولت خواهند بود، نه در اختيار اشخاص. آنان بايد محكم بسته و شمارش شوند و به نحو مطمئني و در جايگاه امنی جاي داده شوند كه از هر گونه تعَرُّض مَصُون بمانند. سرانجام به جز يكي از دو راه براي آنان نبايد اقدام شود:
1- «اِمّا منّاً»=آزادي بزرگوارانه؛ يعني بدون هرگونه پيش شرط.
2- «واِمّا فَداءاً» = آزادي با اشتراط«فديه». فِديه؛ يعني معوَّض و ما‌بازاء كه مي‌تواند مال و يا تعهُّّد به فعل و يا ترك فعل و يا مبادله اسير خودي باشد. در این آیه به صراحت بین اسیر گرفتن و بنده گرفتن فرق نهاده شده است.البته در بسیاری از جنگ ها چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام (در غیر از جنگ های پیامبر و ائمه علیهم السلام) اسیر شدن مساوی با بنده شدن بوده است، اما در سیره پیامبر هیچ موردی ا سراغ نداریم که پیامبر(ص) اسیران را به عنوان بنده به حساب آورده باشند. پیامبر در مورد آزادی این اسیران نیز از واژه «اطلق» استفاده کرده اند در حالی که در آزاد کردن بنده از واژه «عتق» استفاده می شود.
3-خطرناکترین جنگی که برای نابودی مسلمانان به وجود آمد جنگ خندق بود. ماجرای این جنگ که توسط سران یهود طراحی شده بود از این قرار است: یهودیان بنی قینقاع و بنی نضیر و بنی قریظه که در داخل مدینه به همراه مسلمانان زندگی می کردند، با پیامبر پیمان بسته بودند که با پیامبر زندگی مسالمت آمیز داشته باشند و با دشمنان پیامبر همکاری نداشته باشند ولی بنی قینقاع پیمان خود را شکستند و پیامبر آن ها را از مدینه اخراج کرد. پس از مدتی یهودان بنی نضیر هم پیمان شکنی کردند و پیامبر آن هارا هم از مدینه اخراج کرد. سران یهودان بنی نضیر باسران مکه تماس گرفتند و آن ها را برای جنگ با پیامبر تحریک کردند و در نتیجه تلاشهای آنان سران مکه با ده هزار نفر نیرو به مدینه حمله کردند. در صورت پیروزی کافران در این حمله ، پیامبر و مسلمانان همه نابود می شدند. کفار در مواجه با خندق، نتوانستند به داخل مدینه نفوذ کنند. در حدود یک ماه شهر را محاصره کردند ولی نتوانستند کاری از پیش ببرند. تنها راه موفقیت آنان این بود که یهودان بنی قریظه را با خود همراه کنند و این خطرناکترین توطئه بود. آنان یهودیان بنی قریظه را با خود همراه کردند و این یهودان که همپیمان پیامبر بودند پیمان خود را شکستند و قول همکاری به دشمن دادند. پیامبر توسط عوامل خود از توطئه بنی قریظه آگاه شد و پس از اینکه دشمن از مدینه رفت به بنی قریظه حمله کرد. بنی قریظه نخست قصد جنگ داشتند ولی پس از مدتی تسلیم شدند. همه آنان خلع سلاح شدند. آنان خواستار داوری سعد بن معاذ در باره خود زیرا چنین گمان می کردند که در باره آنان هم مانند بنی نضیر داوری خواهد شد ولی سعد بن معاذ به این صورت داوری کرد که جنگ آورانشان کشته شوند و زنها و بچه هایشان اسیر شوند . یهودیان بنی قریظه هم به این داوری گردن نهادند. پیامبر هم این داوری را تنفیذ کردند البته این داوری مطابق کتاب مقس یهودیان هم بود .(فروغ ابدیت ,ج دوم، نوشته آیت الله جعفر سبحانی و تاریخ سیاسی اسلام نوشته رسول جعفریان) آن چنان که پیداست باز سخن اسارت است نه از بندگی و کنیزی . با توجه به این که بحث کنیزی در میان نبوده است ونیز عنایت به این مطلب که حکومت حق و حقوقی را برای آنان در نظر می گرفته است دور از انتظار نیست که خود آنان نیز اسارت را انتخاب کنند. علاوه بر این چه دلیلی وجود داشت که یهودیان دیگر پذیرای ایشان باشند و مهمتر از همه آن که آیا چنین اقدامی به نفع آنان بود و زندگی بهتری را برای آنان فراهم می آورد؟ چه کسی می توانست بهتر از پیامبر اکرم و اصحاب با وفایش رفتار بهتری با آنان داشته باشد؟ احتمال اینکه آنان با وجود پیامبر اکرم و زندگی در کنار حضرتش تحت تأثیر قرار گیرند و مسلمان شوند بسیار بالا بوده است. در هر حال برای اثبات این حقیقت باید به منابع تاریخی مراجعه کرد.البته هم چنان که گفته شد، برده داری و خرید وفروش آنان در آن زمان امری رایج و پذیرفته بوده است و بی شک در میانت امت اسلامی نیز کنیزان و بندگان بسیاری وجود داشتند که از راه خرید و فروش یا راه های رایج در قبل از اسلام به دست آمده بودند.
4- درباره ازدواج شان باید گفت که ازدواج و رابطۀ زن و شوهر بودن یک رابطۀ اعتباری است و نه یک امر حقیقی. در اسلام یکی از راههای برقراری این رابطه، خواندن «صیغۀ عقد» است. یکی دیگر از سببهای برقراری این رابطه مالکیت است.البته این رابطه نیز دارای شرائطی است ازجمله:
۱. مالک، کنیزش را به ازدواج شخص دیگر درنیاورده باشد.
۲. مالک، کنیز را به دیگرى نبخشیده باشد.
۳.اگر کنیز با شخصِ دیگرى ازدواج کرده باشد یا او را به دیگرى بخشیده باشند، پس از سپرى شدن مدّت زمان عدهى طلاق با شوهرش یا تمام شدنِ زمان بخشش، مجدداً کنیز بر مالکش حلال مىشود.
۴. کنیز در حالِ گذراندن ایّام عدّه (عدّهى طلاق از شوهر قبلىاش) یا ایام استبراء (در آنجا که محلّل واقع شده)، نباشد. ۵. قبلًا پدر مالک کنیز با کنیز، نزدیکى نکرده باشد. اين سخن معنايش ارزش نداشتن كنيز براي اجراي عقد ازدواج نيست، زيرا اين امور اعتباري و قراردادي است و به عنوان عزت و يا ذلت افراد تلقي نميگردد.
برای مطالعه بیشتر ر . ک : حق استئسار درحقوق بين الملل اسلامي براساس كتاب سيره نبوی، سید مصطفی محقق داماد اسلام و مسأله آزادی و بردگی، موسوی زنجانی ؛ از بردگی روم قدیم تا مارکسیسم، حجتی کرمانی نگاهی به بردگی، محمد علی گرامی بردگی در اسلام، صادق ایرجی
- 5774 خوانده
نظرات
خواهشا علما و دانشمندان و این همه موسسه عریض و طویل که داریم مثل شیعه شناسی و ....که البته خوب هم هست و باید هم باشن و صد البته کار تحقیق هم انجام بدن بیان و برا سوالات اینطوری جوابای معقول و منطقی ارایه کنن وگرنه این حرفا هیچ کس رو قانع نمیکنه خواهشا بیشتر تحقیق کنید بعد جواب بدید ممنون
ببخشید مسئله اصلی اینه که اختیار سرنوشت را یکی از یکی گرفتن و بعد از جنگ خواهر یا دختر یا نوامیس کشته شده را به کنیزی گرفتن این قابل بحث نیس .چطور خوردن شراب ، قتل نفس و قمار بازی که آنها را هم اسلام ابداع نکرده را حرام کرده ولی برده داری رانه بنابه لمعه دمشقیه قسمت بیع حیوان بر دونوع است بنده و حیوان و... مگر ممکن است کسی به اختیار همخوابگی کسی رو قبول کنه که برادر یا نزدیکترین کسشو کشته و..چجور این اشرف مخلوقات اگر کسی آزاد اورا بکشه قصاص نمیشه دیه اش هم بسیار پایین (قیمتش ) باشه ومثل یه کالا دست به دست و حراج بشه و اسلام که یه جرعه شراب رو میتونه حرام کنه با اینکه عرب جاهلی همش شرابخور بودند و از برده داری شیوعش بیشتر بیاد انسان رو بردگی گرفتن رو نمیتونه باید از اکثریت اجازه میگرفت یا خدا باید مصلحت اندیشی میکرد . از طرف دیگه یه بابا 70 ساله که 10 تازن داشت بیاد یه دختر 14 ساله رو کنیزی بگیره و... من خودم مسلمونم ولی این رو همیشه نقطه ضعفی میدونم که با این ها نمیشه جوابشو داد . چه جور حتی یه عرب هیچ موقع جنگ بدر برده نشد اسرای بدر آزاد شدند و بعد فتح مکه همه مورد لطف واقع شدند و اما برده ها همش ایرانی و یهودی و یونانی و چچنی وقفقازی و کاتلانها شدند... بحث راجع به آزادی بشر و اختیار درسرنوشته نه در اینکه اون را به بردگی بگیریم و از بهره گیری کنیم و از سرلطف حالا مثلا با خرمون مهربانی کنیم و اگه کسی خرمون راکشت فقط پولش رو بگیریم و دست نوازشی بکشیم سرش و اگه نیازمون نبود یا هرموقع هم که سیر شدی یکش رو آزاد کنآزادش کنیم بره و بریم دوباره یه بدبخت دیگه ای رو بگیریم ... یه نیاز به باریک اندیشی وبحث زیادی داره....
خیلی بد توضیح دادید یعنی زدین بدتر کردین ماجرا رو مثلا نظر تون در مورد سوره نسا مخصوصا ایات
آیه 24 سوره نساء و اجازه به مردها برای ازدواج با زن اسیر دشمن کافر
که دقیقا میگه برده و مالك آنان
آیه 34 سوره نساء و اجازه به مردها برای تنبیه زنان خود و معنی برتری داده شده
که از لحاظ انسانی این کار مشکل داره یعنی فکر کنید شما با وهابیت وارد جنگ بشید و اونا با استناد به این ایته به زنان شما تجاوز کنند(کاری که الان داره توسط داعش تو سوریه و عراق میشه و همه مخصوصا ما میگیرم اشتباه هست) اون وقت چقدر مقبولیت داره
لطفابه ایمیلم پاسخ دهید چون به شدت این مسئله ذهنم را از اسلام دور کرده
1- اگر برده داری رایج بوده شراب خواری و تجارت آن هم رایج بوده و همچنین زنده به گور کردن دختران
2- در دین اسلام قواعد و قانونی فرق نکرده و طبق دستورات اسلام آیا هنوز هم برده داری و خرید و فروش انسان آزاد است
3-آیا کرامت انسانها ارزش این را نداشت که اسلام مستقیما با این معضل اجتماعی برخورد کند
4- از همه بدتر جواز همبستری با کنیزان است اون هم به هر میزان که کسی کنیز داشت آیا این کار هویت خانواده را از بین نمی برد آیا کنیز ها حق زندگی و انتخاب همبستر خود را نداشتن
5- اینکه اسلام برنامه طولانی مدت داشت پس چرا بعدها دستوری برای لغو این مسله نیامد
6- چطور این همه احکام که در دین ما وجود دارند در قرآن نیامده و ما اجرا میکنیم مثلا تعداد رکعت نماز ولی هیچ حدیثی از امامان که خود هم دارای کنیز و برده بودن نقل نشده
7- چرا اسلام در قران به تعددجوری نقل کرده که حقوق زنان پایین تر از مردان است و به نوعی زنان برده مردان هستند
چرا بعضی از امامان ما خود کنیز داشتند
بس چرا جایی نداریم که بشود از آنجا زن خرید؟
ارسال نظر جدید