رازقیت خداوند به معنای لقمه آماده دادن نیست

1402/08/23  |  185 بازدید

پاسخ به شبهه پیرامون رزاق بودن خداوند

بسم الله الرحمن الرحیم

◾️ معاونت تربیتی تبلیغی مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا سلام الله علیها در برنامه های صبحگاهی یکشنبه ها، امروز ۲۱ آبان ماه، میزبان استاد رئوف با موضوع پاسخ به شبهات اعتقادی بود.

▫️ جلسه امروز با یک سوال شروع شد و آن این بود که اگر خداوند رزاق است؛ آیا گرسنگی عده‌ای از مردم جهان با رزاقیت خداوند منافات دارد یا خیر؟ چرا مردم آفریقا در گرسنگی به سر می‌برند درحالیکه خداوند رزاق است؟

▫️برای پاسخ به این سوال چندین نکته حائز اهمیت است:
اول) واژه رزق در قرآن آمده است و به معنای عطای جاری است؛ یعنی چیزی که از طرف پروردگار جاری است، میتواند این عطا در دنیا باشد یا در آخرت. این عطای جاری می‌تواند مال، فرزند، نیرو و قوت، بهره‌مندی، علم، سلامتی و..باشد.
دوم) ما سه نوع رزق داریم:
الف- رزقی که بر اساس فعالیت عادی، انسان رزق را به دست می‌آورد مثل یک کشاورز.
ب- گاهی رزق حتمی است؛ یعنی لازم نیست موجودی که قرار است رزق به او برسد تلاش کند؛ کما اینکه خداوندِ عالم رزق موجودات را که تلاشی هم نمی‌کنند به آنها می‌رساند. این رزق عام و حتمی است. از حضرت علی علیه السلام سوال شد: اگر دری بسته باشد خداوند رزق آن موجود را چگونه به او می‌رساند؟ حضرت فرمودند: همانطور که اجلش را می‌رساند.
ج- گاهی رزق‌ها از جایی که حساب نمی‌کنیم به انسان می‌رسد؛ و مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً
و یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّاللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللّهُ لِکُلِّ شَیْء قَدْراً
اگر تقوا داشته باشید،در رزق مادی و معنوی انسان اثرگذار است.
سوم) رزاق صفت مخصوص پروردگار است ولی رازق به کسی که واسطه هم هست گفته می‌شود؛ مثل یک نانوا که رازق است، اما به او رزاق گفته نمی‌شود.
چهارم) رازق همه موجودات خداوند است، اما این عالم، عالم اسباب و مسببات است. بنابراین روزی موجودات از طریق اسباب به آنها می‌رسد. ما باید تلاش کنیم که به آن برسیم. اسباب باید موجود باشند و موانع هم مفقود، یعنی مقتضی موجود مانع مفقود. یکی از موانع ظلم ظالمین است. اگر ظلم ظالمین مفقود باشد همه به رزق خود می‌رسند.

در پاسخ باید گفت: رازقیت خداوند به معنای لقمه آماده دادن نیست؛ به معنای خلق نعمت است. در همین کشور آفریقا معادن طلای زیادی موجود است؛ اما شاید مردمان آنجا به خاطر ظلم ظالمان یا موانع دیگر باعث شده خوب از آن نعمت‌ها استفاده نکنند.
بنابراین خَلق مشکلی ندارد، اگر خیلی از این اسراف‌ها و تبذیرها نباشد حتی شاید گرسنه‌ای در روی زمین نماند. پس خداوند بخیل نیست و خالق رزق است و رزق‌ها را فراوان آفریده است. اما ما چون قالب‌های عقلی و شرعی را رعایت نمی‌کنیم دچار بعضی از گرفتاری‌ها می‌شویم.
عملکرد انسان هم در جذب روزی موثر است. عوامل جذب روزی یکی تقوا است؛ چه رزق مادی چه رزق معنوی مثل علم. پس اگر عده‌ای حتی از گرسنگی می‌میرند ربطی به رازقیت خداوند ندارد، چون موانعی پیش آمده مثل ظلم ظالمان.
یکی از اسباب مادی جذب رزق، تلاش و کوشش است. شرایط طبیعی مثل ارث، وراثت، خانواده، جامعه و تحصیلات از شرایط مادی است و می‌تواند در جذب رزق موثر باشد.
اما اسباب غیر مادی و معنوی برای جذب رزق زیاد هستند: مثل نیت خیرخواهانه؛ امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمایند: کسی که نیت خوب داشته باشد رزق او افزایش داده می‌شود. صدقه دادن، صله رحم، دعای دیگران، دعا برای دیگران، نیکی به پدر و مادر، حسن خلق، استغفار خصوصا در سحرگاهان از عوامل معنوی جذب رزق بشمار میروند.
از عواملی که مانع رزق هستند میتوان به گناه مخصوصاً حرام خواری، تنبلی، خودرأیی و عدم مشورت، ظلم ظالم، سوء مدیریت حاکمان، ظلم پذیری مردم و سوءخُلق اشاره کرد.