پيامبر صلى الله عليه و آله: بدان كه راستگويى، پر بركت است و دروغگويى شوم.
بررسی فقهی آداب امر به معروف و نهی از منکر
معرفی کتاب
عنوان کتاب :بررسی فقهی آداب امر به معروف و نهی از منکر
نام پدیدآور: زهره حدادمقدم
مشخصات نشر: مشهد، نسیم رضوان، پاییز ۱۴۰۱
موضوع: فقهی
تعداد صفحات: ۱۶۰
قیمت: ۹۰۰۰۰ تومان
در پیشگفتار این کتاب می خوانیم:
امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان و به نظر شیعیان از فروع دین اسلام است. امر به معروف و نهی از منکر به طور مستقیم با دین و دنیا و آبروی افراد در ارتباط است و همان گونه که رها کردن این واجب الهی هلاکت بار و خطر آفرین است اجرای آن نیز بدون رعایت حدود و توجه به شرایط و مراتب و روحیات و ظرفیت افراد زیان بار خواهد بود. معروف به کاری اطلاق می‌شود که با عقل و شریعت نیکو شناخته شود؛ به عبارت دیگر معروف یعنی شناخته شده و مقابل منکر است یا کار نیک مطابق فطرت فطرت.
معروف آن است که مردم با ذوق آن را از حیات اجتماعی متداول می‌دانند و به فطرت سلیم آن را در می‌یابند. منکر آن است که به زشتی شناخته شده است. منکر از «نکر» به معنای نشناختن ریشه دارد و انکار نوعی عدم قبول است. منکر هر کاری است که عقل‌ها و خردهای صحیح زشتی آن را حکم می‌کنند. یا اینکه عقل‌ها و خردهای صحیح در زشتی و خوبی آن کار سکوت می‌کنند، پس دین و شریعت بدی و زشتی آن را بیان می‌کند. انگیزه بعثت انبیا هم تزکیه و تهذیب نفوس بوده و این مهم در پرتو امر به معروف و نهی از منکر حاصل می‌شود.
از میان فرایض اسلامی تنها فریضه‌ای که مشروط به تاثیر است همین امر به معروف و نهی از منکر است. بنابراین آنکه در پی امر به معروف و نهی از منکر است باید طبیب وار و مشفقانه درد بیمار خود را بشناسد و داروی مناسب آن را تجویز نماید و در این راه آدابی را به کار بندد که او را موفق سازد. آموختن این آداب، دیگران را از کج‌فهمی و برداشت ناصواب برحذر می‌دارد و شیوه درست را به مؤمنان می‌آموزد.
از آداب امر به معروف و نهی از منکر توجه به ظرفیت‌هاست، وقتی قرار است کسی را امر به معروف و نهی از منکر کنیم باید ظرفیت او لحاظ شود. به عبارت دیگر باید در هنگام امر به معروف و نهی از منکر ظرفیت مخاطب لحاظ شود یا بیشتر از توان، حوصله و ذوق و شرایط او امر به خوبی و نهی از بدی رخ ندهد که ثمره مناسبی نخواهد داشت.
ادب در گفتار و رفتار از عوامل جذب است و باید نوع گفتار و عمل به گونه‌ای باشد که اعتماد طرف مقابل را جلب کند. بد زبانی و هتاکی و گفتار نیشدار و تندخویانه عامل دفع است و اثر سخن را خنثی می‌کند گاهی هم تذکر دوستانه و خصوصی موثرتر از افشاگری در حضور دیگران است.
هر خطا و اشتباهی که از دیگران سر می‌زند ریشه و عواملی دارد؛ به عنوان مثال گاهی عوامل گناه ریشه روانی دارد؛ مانند کمبود محبت و گاهی عامل گناه به مسائل اجتماعی برمی‌گردد؛ مانند بیکاری. در این صورت مبارزه اساسی با انحرافات ناشی از این گونه عوامل، در گرو مبارزه با ریشه‌هاست؛ یعنی تامین محبت و نیاز عاطفی برای عامل روانی، یا ایجاد اشتغال برای عامل اجتماعی. در امر به معروف و نهی از منکر هم باید عوامل مختلف را در نظر گرفت و بر طبق این عوامل شیوه مناسب امر به معروف و نهی از منکر را اخذ کرد.
از دیگر آداب امر به معروف و نهی از منکر نرم خویی و مهرورزی است. این دو فریضه بسیار حساس است و باید با مهر و عطوفت و انتخاب بهترین روش‌های اخلاقی همراه گردد. همچنین نباید در مراحل مختلف این دو فریضه حقوق مسلمانان را نادیده گرفت و شخصیت و آبرویشان را مخدوش ساخت و لذا اجازه تجسس و پرده‌دری و پی‌جویی گناهان پنهان که در خلوت انجام می‌شود به بهانه امر به معروف و نهی از منکر به کسی داده نشده است. بنابراین در این پژوهش آداب فقهی امر به معروف و مصادیق آن مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با اجرای این دو فریضه و عمل به آن، نتایج مورد نظر حاصل شود.
- 306 خوانده
نظرات
ارسال نظر جدید