آیا دیدار با امام زمان امکان پذیر است؟

در حديث داريم كه حضرت مهدي‌ عجل الله تعالي فرجه الشريف ميفرمايد:«هركس بگويد مرا ديده،دروغ گفته است» در حالي كه در بسياري موارد، از شخصيتهاي بزرگ نقل شده است كه امام زمان را ديده اندبراي آن كه بتوان به درستي دراين ‌باره گفت وگو كرد و به قضاوت نشست، ابتدا لازم است متن كلام حضرت را به دقت مرور كرد، تا روشن شود مراد امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف چيست. حديثي كه بحث مشاهده ودروغگو بودن مدعي مشاهده را مطرح ميكند،آخرين توقيع و نامه اي است كه امام زمان‌ عجل الله تعالي فرجه الشريف به چهارمين و آخرين نايب خاص خود، چند روز پيش از مرگ او نوشته است. متن نامه چنين است :

بسم الله الرحمن الرحيم ،اي علي بن محمدسمري! خداوند، اجر برادرانت رادرعزاي تو عظيم گرداند. به درستي كه تو تا شش روز ديگر از دنيا مي‌روي. پس به كارهاي خود رسيدگي كن و به احدي وصيت مكن كه پس از وفات، جانشين تو شود. به تحقيق، دومين غيبت (غيبت كامل( واقع شده است. پس ظهوري نيست. مگربعد از اذن خداي عزّوجّل و آن، بعد از مدّتي طولاني و قساوت دلها و پر شدن زمين از ظلم خواهد بود. به زودي نزد شيعيان من مي آيد، بدانيد كسي كه ادعاي مشاهده كند،پيش ازخروج سفياني و ندا، او دروغگو و افترا زننده است. و لاحول و لاقوة‌ إلا بالله العلي العظيم.

2 اين حديث،در بردارنده نكاتي است، از جمله:

1- مدعيان مشاهده، در اين دوره،وجودخواهندداشت.

2.-مدعي مشاهده، پيش از خروج سفياني و ندا (دو علامت حتمي ظهور) هم دروغگو است و هم افترا‌زننده.‌افترا ياتهمت، آن است كه فردي به شخص ديگر،عملي يا قولي را نسبت دهد، در حالي كه او چنين نكرده باشد؛بنابراين، بين دروغگو بودن و تهمت زدن، تفاوت است.هردروغگويي،تهمت‌زننده نيست.اگر كسي فقط مدعي ديدن باشد؛ ولي به حضرت، نسبتي ندهد، ممكن است دروغگو باشد؛ ولي تهمت زننده نيست. امام،در اين نامه هر دو صفت ناپسند را به مدعي مشاهده، وارد كرده است؛ يعني، مدعي مشاهده، نسبتي نيز به حضرت ميدهد.. اين نكات در نامه‌، بزرگان را بر آن داشت، تا باتأمل و تدبّر دقيقتر، به محتواي نامه بنگرند و سپس اظهار نظر كنند.عده اي با توجه به اين‌كه نامه، درآخرين روزهاي عمر نايب چهارم صادر شده و در آن، به پايان نيابت خاصه تصريح شده است، چنين گفته اند كه مراد از مدعي مشاهده، ادعاي نيابت خاصه و ارتباط با حضرت است؛زيرا نيابت خاص يعني حضور نزد حضرت، همراه شناخت آن بزرگوار و رساندن سؤالات مردم و ابلاغ پاسخها و پيامها. اين فرد، هم ادعاي ديدار دارد و هم آنچه مي-گويد را از جانب حضرت بيان ميكند و حرفها را پيام حضرت اعلام ميكند. 1 حضرت امام خميني‌ رحمه الله عليه ميگويد: مراد از تكذيب مدعي مشاهده اين است كه فردي،مدعي ملاقات باشد؛ ولي شاهد و دليلي نداشته باشد.

3 شهيد صدر مي¬گويد: مراد، ادعاي انحرافي است كه شخصي با ادعاي مشاهده و ارتباط، بخواهدعقايد و نظر خود را با نام پيامهاي امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف به مردم القا كند.

4 برخي نيزگفته اند: مراد از تكذيب مدعي مشاهده، تكذيب مدعي ظهور است.

5 بنابراين ميتوان دريافت كه درروايت،صِرف ديدار، منتفي نشده است و عالمان نيز نفي اصل ديداررااستفاده نكرده اند. به علاوه، روايت، مدعي مشاهده راكذّاب ميداند؛ حال اگر كسي امام را ببيند و به ديگران نگويد،تحت اين روايت قرار نميگيرد؛ لذا اصل ديدار، امر ممكني خواهد بود. نكته آخر اين‌كه علماي ما كه موفق به ديدار حضرت شده بودند، آن را براي مردم بازگونمي-كردند؛ بلكه اطرافيان وخواص آنان، از روي شواهدوقرايني يا درزمانهاي بعد، متوجه وقوع ديدار آن عالم با امام ميشدند؛ لذا عالمان تحت «عنوان مدعي مشاهده» قرار نميگيرند و اين روايت، با داستان ملاقات برخي بزرگان تنافي ندارد. حال انواع ارتباط با حضرت مهدی(علیه السلام) را بیان میکنیم:ارتباط با حضرت به دو صورت مطرح ميشود:

الف. ارتباط روحي: انسان از لحاظ روحي احساس مي‌کندبه حضرت نزديک شده است. اين به دو رکن اساسي نياز دارد:1-معرفت هر چه بيشتر و عميق تر به حضرت؛2-.عمل به وظايف ديني به ويژه انجام واجبات(به خصوص نماز اول وقت)وترک محرمات(به ويژه در اموال و رعايت حلال و حرام). در کنار اين دورکن، ياد کردن حضرت در زمان‌هاي مختلف و دعا به وجودمقدس او و زمينه سازي نيز داراي اهميت است.

ب. ملاقات و ديدار: در زمان غيبت به صورت عادي ديدار آن بزرگوار (که همراه با شناخت باشد) امکان ندارد؛ مگردرمواردي که به صلاح ومصلحت باشد. براي اين نوع ارتباط هرچندرفتن چهل شب به مسجد جمکران در ميان مردم معروف است؛ ولي به نظرمي‌رسدرعايت حدود ديني همراه با توسل و استغاثه به آن حضرت راه صحيح‌تري باشد. البته بايددانست که اگر صلاح نباشد،ديدار نيز اتفاق نمي افتد.گفتني است اگر فردي درجاده درستي و صلاح گام برداشت و از آلودگيها فاصله گرفت و قلب خود را براي خداوندمتعال و امام مهدي(علیه السلام) قرارداداحتمال ديدار آن وجود پاک ونوراني بسيار است :آيينه شو جمال پر طلعتان طلب تو جاروب کن خانه را سپس ميهمان طلب قدم بعدي ايجاد ارتباط معنوي با امام است؛يعني، بکوشيم هميشه به ياد امام زمان(علیه السلام) باشيم صبح را با دعاي عهد شروع کنيم،امام صادق(علیه السلام)فرمودند: « هر كس چهل روز دعاي عهدرابخواند، اگر قبل از ظهور مهدي(علیه السلام) از دنيا برود، درزمان ظهور زنده مي‌شود و در زمره ياران امام عصر(علیه السلام) قرار مي‌گيرد» و نيز «هر كس بعد از نماز دعاي عهد را بخواند در خواب يا بيداري به ديدار آن حضرت نائل مي‌آي». در نماز‌هايمان براي آن حضرت دعا کنيم، دعاي فرج را در هر فرصتي بخوانيم. دعاي ندبه، زيارت آل ياسين و دعاهاي ديگر را با توجه به معنا و حضور قلب بخوانيم، صدقه دادن براي سلامتي ايشان، زيارت ازطرف ايشان و دعا براي سلامتي و تعجيل فرج آن حضرت،شرکت درمراسم منسوب به ايشان و ... راه‌هاي ايجاد ارتباط معنوي باامام است و مي‌توان بعد از مدتي آثار بسيار مثبت آن را ديدواين خود نشان دوست داشتن امام است. اما باز تاکيد مي‌شود همه اين کارها بعدازترک گناه و عمل به وظيفه و نقش خويش درجامعه و خانواده اثر بخش است؛ وگرنه پوستي بي مغز و خاصيت خواهدبود

1- كمال الدين،ج2،ب45 ص45

2بحارالانوار،ج52،ص151

3.انوارالهداية،ج1،ص256

4.تاريخالغيبةالصغري،ج1،ص639-654

5- مهدي منتظر، ص93.