اقسام و شرایط اجتهاد مجتهد در فقه امامیه

موضوع مورد بررسی در این پژوهش، اقسام و شرایط اجتهاد در فقه امامیه است. اجتهاد یکی از مباحث ارزشمند و سرنوشت­ساز جامعه­ی اسلامی است که تداوم اصالت اسلام ناب محمدی صلی الله علیه وآلهو ارزش­های اخلاقی و استقلال نظام اسلام به آن بستگی کامل دارد.

این نوشتار با هدف بیان اقسام و شرایط اجتهاد در فقه امامیه و بررسی معنا و مفهوم اجتهاد و هم­چنین تبیین و شناسایی جایگاه اجتهاد در اندیشه­ی اسلامی تدوین شده است.

مکتب اسلام، مکتبی اجتهادپذیر است و اجتهاد در اسلام، یک حرکت ضروری است. در فقه شیعه، از صدر اسلام باب اجتهاد باز بوده و اکنون نیز باز است و همواره تقلید از مجتهد زنده، واجب است و بر همین اساس یک فقه متکامل و پویا است که در هر عصری پاسخگوی همه­ی نیازهاست. لذا نگاه به تاریخ شیعه، بیانگر این است که امامان:، بزرگان اصحاب خویش را که سال­ها نزد آن­ها تحصیل کرده بودند، ترغیب و تشویق می­کردند که فتوا بدهند.

نتیجه این­که، برای اجتهاد شرایط خاصی ذکر شده است، که برخی از آن­ها در تحقق اصل اجتهاد دخالت دارد و برخی دیگر نیز در مطلوبیت اجتهاد دخیل هستند. اجتهاد نیز بر دو قسم اجتهاد مطلق و متجزی تقسیم شده است. اجتهاد مطلق، مقابل اجتهاد متجزی و به معنای توانایی کامل استنباط احکام شرعی در تمام ابواب فقه می­باشد و اجتهاد متجزی به معنای توان استنباط احکام شرعی در برخی مسایل یا باب­هایی از فقه است. در این پژوهش از کتبی هم­چون فلسفه اجتهاد و تقلید، اجتهاد در عصر ائمه معصومین:، شرایط اجتهاد در نظام اسلامی و... استفاده شده است.روش جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش، از نوع کتابخانه­ای است.